سیاست‌مدار الهی قدرت را امانت می‌داند و سیاست را بازی نمی‌پندارد

در بین حضرات معصومین(ع)، نام هیچ‌یک از آن بزرگواران به اندازه نام حضرت امیر(ع) با سیاست گره نخورده است و هیچ سیاستمدار دیگری در تاریخ نیست که به اندازه آن حضرت به عنوان یک الگوی تام و تمام در سیاست مورد تاکید قرار گرفته باشد. این تاکید هم از سوی پیروان حضرت علی(ع) صورت گرفته و هم توسط کسانی که از نظر اعتقادی وابستگی خاصی به ایشان نداشته و ندارند. نمونه آثاری که غیرشیعیان و حتی غیرمسلمانان درباره حکومت‌داری حضرت مولا(ع) نوشته و منتشر شده، بسیار است.

تاریخ کوتاه حکومت‌داری امیر‌المومنین(ع) الگوی تاریخی مطلوبی برای شکل سیاست الهی ارائه داد؛ سیاستی که در آن همه‌چیز تحت مقوله معنویت الهی، تعبد و اخلاق دینی جای می‌گیرد، حکومت‌داری‌ای که که اقتضائات مصلحت‌اندیشانه و سودانگارانه سیاسی اخلاق و دین و ارزش‌های انسانی را تحت‌الشعاع قرار نمی‌دهد و مهمترین شاخصه‌های آن «آزادی» و «عدالت» است. یعنی دو ویژگی بنیادین در سیاست که همه ایدئولوژی‌های سیاسی تاریخ به نوعی به دنبال آن بوده و هستند؛ اما تنها تاریخ داوری می‌کند که آزادی و عدالت در کدام پارادایم، صورت واقعی و معنادار خود را یافته است!

آنچه در ادامه می‌آید یادداشت حجت‌الاسلام علی ذوعلم پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است که پیشتر با عنوان «سیاست لاهی و سیاست الهی» در نهمین شماره فصلنامه علوم انسانی اسلامی صدرا منتشر شد که در اینجا بازنشر می‌شود. این بازنشر  با هدف تامل بیشتر در بحث سیاست الهی و مقایسه آن با سیاست غیرالهی در آستانه سالروز شهادت مرد میدان سیاست الهی حضرت امام علی(ع) صورت گرفته است:

«سیاست لاهی و سیاست الهی»

موضوع دانش‌سیاست، قدرت و حاکمیت است‌، همان‌گونه که موضوع دانش‌‌اقتصاد، ثروت و مالکیت است. در دانش‌سیاست، درباره‌‌ی چگونگی کسب، انباشت، توزیع و اعمال قدرت بحث و بررسی می‌شود، اما این مباحث همه مبتنی‌بر ماهیت قدرت، شأن و ارزش آن است. نگرش نسبت‌ به ماهیت قدرت، ناشی از جهان‌بینی و مفروضات فلسفی‌ای است که در فلسفه‌ی قدرت باید واکاوی و بحث شود. آنچه امروزه در دانش‌سیاست مفروضه‌ی اصلی است، این است که قدرت سیاسی ذاتاً از آنِ انسان‌ها است و انسان‌ها هرگونه که بخواهند می‌توانند از آن استفاده کنند و آن‌را اعمال نمایند. این مفروضه، دانش‌ سیاستی را به‌وجود آورده است که قواعد بازی‌ بر آن حاکم است و در فضای دنیوی و منفعت‌مدار تعریف می‌شود. در این نگرش، کسب قدرت برای استفاده از امتیازات قدرت پذیرفته می‌شود و نزاع و رقابت بر سر قدرت، امری طبیعی است به‌شرط آنکه قواعد‌بازی در آن رعایت شود. در برابر این نگرش، نگرش الهی و توحیدی نسبت‌ به سیاست مطرح است که قدرت را ذاتاً از آنِ خدا می‌داند و سیاست را هرگز بازی نمی‌پندارد. مسئله‌ی اصلی امروز در دانش‌سیاست، عدم تأمل در مبنای نگرشی و فلسفی سیاست است و مسلم پنداشتنِ دیدگاه سیاست رایج. فهم عمیق سیاست‌الاهی و باور به امکان وقوع آن در جامعه، نخستین گام برای اصلاح بنیان‌های دانش‌سیاست است. پایه‌گذاری علم‌سیاست بر اساس سیاست‌الهی و فراتر از آن باور فعالان سیاسی در این میدان، منوط به درک عمیق این تفاوت‌ها است.

پاسخ به مواضع علی مطهری درباره محاکمه سران فتنه

یادداشتی از حجت الاسلام علی ذوعلم:

آزموده را آزمودن خطا است/ پاسخ به مواضع علی مطهری درباره محاکمه سران فتنه

حجت الاسلام و المسلمین علی ذوعلم رییس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی طی یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد به پاسخگویی درباره مواضع علی مطهری درباره محاکمه سران فتنه پرداخت.

به گزارش خبرنگار مهر، متن یادداشت به این شرح است:

پس از قضایای فتنه 88 و بخصوص در یک سال اخیر، یکی از نمایندگان محترم مجلس، ارجاع پرونده  دو نفر از مهره های اصلی فتنه را به دادگاه و تعیین تکلیف آنان را بر اساس رای صادره مورد تاکید قرار داده و این راهکار را موجب فیصله یافتن آن قضایا می داند . از آنجا که افراد دیگری هم هستند که از سر خیرخواهی چنین راهکاری را تایید می کنند، مناسب است برخی نکات مورد توجه و درنگ این عده قرار گیرد:

1- این دو نفر  یک بار نشان داده اند که هیچ چارچوب و قانون و رایی را جز خواسته خودشان نخواهند پذیرفت! علیرغم شعار قانونگرایی و ولایتمداری در رقابت انتخاباتی، پس از انتخابات 88، رای شورای نگهبان را – مرکب از 12 نفر که همه آنان صلاحیت قضایی دارند و در حقیقت به مثابه دادگاه قانون اساسی رای روشنی را مستند به ادله، محسوس و کمی یعنی شمارش آراء و بازبینی و کنترل دقیق آن صادر کردند – نپذیرفتند. پس از آن، نظر دوستان خودشان را که آنان را توجیه می کردند به مسیر قانونی تن در دهند و با تعیین نماینده، صندوق رای مورد اعتراض بازشماری شود نپذیرفتند و برخی از قرار و مدارها را هم بارها نقض کردند. از پذیرش رای رهبر معظم انقلاب که پس از استماع حضوری نظرات نمایندگان آنان صریحا اعلام شد، استنکاف کردند و پس از آن تاکنون نیز به توهمات و لجاجت های خود ادامه می دهند. آیا این افراد در صورت تشکیل دادگاه و بررسی جرائم و صدور حکم، به حکم صادره تن در خواهند داد و آن را خواهند پذیرفت یا تنها در صورتی رای دادگاه را می پذیرند که به دلخواه آنان رای صادر شود؟؟ آیا این دو نفر پذیرفته اند که پس از صدور رای بر طبل ابطال دادگاه نخواهند کوبید؟

بررسی نسبت آزادی با انسان، اسلام و انقلاب اسلامی

حجت الاسلام علی ذوعلم ایران اسلامی امروز پرچم دار و پیشتاز شکل گیری تمدن نوین اسلامی در برابر تمدن سکولار غرب است. لذا مواضع و عملکرد نظام و جامع اسلامی ما در عرصه های مختلف به عنوان یک الگو مورد توجه و تحلیل دیگران قرار دارد. از جمله عرصه هایی که تمدن غرب آن را ارزشمندترین و محوری ترین مؤلفهای خود قلمداد می کند و تلاش می کند که اسلام ناب و انقلاب اسلامی را در این عرصه به چالش بکشد. مقوله ای آزادی است. البته اگر چه جمهوری اسلامی در این زمینه مظلوم واقع شده است، ولی دستاوردهای اساسی انقلاب اسلامی در ایجاد آزادی و گسترش و نهادینه سازی آن در ایران پس از پیروزی انقلاب قابل انکار نیست. فراتر از این مبانی اسلامی و انگیزه های صادقانهای نظام برای دستیابی به برترین موضع فکری و سیاسی و بهترین عملکرد اجتماعی و حکومتی درباب آزادی، ضرورت طرح مسئله را تبیین می کند.

مبانی و مفروضات

آزادی و انسان: اگر اراده و اختیار را یکی از مهم ترین وجوه تمایز انسان از سایر موجودات بدانیم، تبلور این ویژگی در آزادی است. بنابراین آزادی یک نیاز فطری و ریشه ای انسان هاست و بدون تأمین این نیاز، تعالی و رشدی برای او متصور نیست، انسان بدون آزادی، خود را ناقص می بیند و خود را فاقد بخشی اساسی از هستی خود می داند.

آزادی و اسلام: اسلام به عنوان دین حق الهی، آزادی انسان را همچون سایر نیازهای فطری او به رسمیت شناخته و در آموزه های خود، بالاترین حمایت های ممکن را از آزادی انسان به عمل آورده است، اساساً هدف اسلام رها ساختن انسان از انواع بردگی و بندگی ها و رساندناو به آزادی و آزادگی حقیقی است.

 

آزادی و انقلاب اسلامی: انقلاب اسلامی براساس نگرش ومعتقدات دینی شکل گرفته و لذا آرمان های خود را از ارزش های اسلامی الهام گرفته است. براساس جایگاهی که اسلام برای آزادی حقیقی انسان قائل است، طبعاً یکی از مهم ترین اهداف انقلاب اسلامی هم آزاد ساختن جامعه از تحمیل و تحقیر و خفقان و وابستگی بوده است ودر شعارهای اصلی انقلاب «آزادی» کاملاً متبلور است.

انسان با روزه داری به نوعی شهود درونی نسبت به خویشتن می رسد

انسان با روزه داری به نوعی شهود درونی نسبت به خویشتن می رسد/ارتقای مسئولیت شناسی اجتماعی با روزه داری

رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: در ماه رمضان انسان به نوعی خودیابی و خودشناسی عمیق تری دست پیدا می کند و با قطع تعلقات به خوردن و آشامیدن و شهوتها و لذتهای جسمانی مجال پیدا می کند که حقیقت وجودی خود را بیشتر کشف کند و به نوعی شهود درونی نسبت به خویشتن خویش برسد.

حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در مورد اینکه نقش ماه رمضان در تغییر سبک زندگی یعنی حرکت به سوی سبک زندگی اسلامی چیست، گفت: اساساً اسلام با احکام دینی ای که وضع می کند و با مقرراتی که در عرصه ارتباط بین انسان و خدا و انسان با خلق خدا تنظیم می کند یک سبک زندگی دینی را تأسیس می کند. در حقیقت نقش دین برای سبک زندگی دو نقش متفاوت و مکمل است.

ایجاد التزام برای ارسال پیامک‌ با محتوای به اصطلاح دینی، جهالت است

 حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به ارسال پیام‌هایی شبهه‌ناک با محتوای به اصطلاح دینی و ایجاد التزام برای ارسال مجدد آن به چند نفر دیگر اظهار کرد: این امر خرافات است و مبنای دینی ندارد، اما اگر بخواهیم مضمونی مطمئن، آیه قرآن و شعر حکیمانه‌ای  را برای دیگری ارسال کنیم، قطعا انتقال این پیام کار خوبی است در غیر این صورت همراه با تهدید باشد، باید از این کار اجتناب کرد.

ذوعلم اظهار کرد: کسانی که چنین پیامک‌هایی را دریافت می‌کنند نباید آن را منتقل کنند و برای دیگران زحمت مضاعفی بر دوش‌شان بگذارند.

وی بیان کرد: هر کسی که چنین پیامک‌هایی را ارسال می‌کنند، ناشی از جهالت است و کسانی که این کار را می‌کنند، کار خلاف شرع را انجام می‌دهند. این امرجایگاهی در اسلام ندارد.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: تا زمانی که بصیرت دینی و آگاهی نسبت به موازین دینی در جامعه نباشد، چنین زمینه‌ای برای سوء استفاده ایجاد خواهد شد و عده‌ای با ایجاد فرقه‌های خرافی بستری برای ارسال پیام‌های شبهه‌ناک را فراهم خواهند کرد.